Określając, po jakim czasie przedawnienie długu staje się faktem, należy zweryfikować, o jaki rodzaj roszczenia chodzi. Obowiązują tu następujące zasady:
- Ogólny termin przedawnienia
- Sześć lat według art. 118 Kodeksu cywilnego. Po nowelizacji z 2018 r. koniec tego terminu przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym miało nastąpić przedawnienie, co ujednolica zakończenie biegu wobec roszczeń cywilnych.
- Roszczenia okresowe i związane z działalnością gospodarczą.
- Trzyletni termin przedawnienia (art. 118 KC), mający zastosowanie np. do czynszu za wynajem, opłat za media czy faktur wystawianych przez przedsiębiorcę klientom (o ile brak przepisów szczególnych).
- Roszczenia z umów sprzedaży, zlecenia, o dzieło.
- W wielu przypadkach zastosowanie znajdują krótsze terminy (dwuletnie lub trzyletnie), co często wynika z przepisów szczegółowych, np. o sprzedaży między przedsiębiorcami (art. 554 KC).
- Roszczenia stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub ugodą sądową
- Sześć lat od momentu uprawomocnienia się wyroku, choć koniec przedawnienia także przypada na koniec roku kalendarzowego.
Rozpoczęcie biegu przedawnienia długu następuje zasadniczo w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeśli umowa pożyczki stanowi, że dłużnik ma zwrócić pożyczoną kwotę do 10 stycznia 2025 roku, a w tym dniu nie zapłaci, to bieg przedawnienia rozpoczyna się 11 stycznia 2025 roku. Po upływie ustawowo przewidzianych lat wierzyciel, o ile nie wystąpił na drogę prawną, ryzykuje, że przedawnienie długu zostanie podniesione przez dłużnika.
Termin przedawnienia – zakończenie biegu
Ważną kwestią przy liczeniu okresów przedawnienia jest moment zakończenia biegu. Przed nowelizacją Kodeksu cywilnego terminy upływały dokładnie w dniu odpowiadającym dacie powstania wymagalności (liczonym co do dnia). Aktualnie, zgodnie z art. 118 KC po zmianach, w większości przypadków przedawnienie długu upływa dopiero z końcem roku kalendarzowego, w którym kończy się zasadniczy okres. Takie rozwiązanie ma ułatwić obliczanie i zredukować ewentualne nieporozumienia co do precyzyjnej daty.
Termin przedawnienia – przepisy szczególne
Należy pamiętać, że pewne przepisy szczególne (np. ustawa o prawie bankowym) mogą wprowadzać własne terminy przedawnienia lub inne zasady ich biegu. Podobnie roszczenia związane z prawem pracy czy ubezpieczeniami społecznymi mogą przedawniać się w odmienny sposób. Z tego względu przedawnienie długu zawsze warto rozpatrywać w kontekście konkretnego stanu faktycznego i odpowiedniej podstawy prawnej. Gwarantuje to uniknięcie błędnego ustalenia daty ostatecznego wygaśnięcia możliwości dochodzenia roszczenia.
